Het verliezen van een dierbare is voor kinderen en jongeren een ingrijpende gebeurtenis. Ze krijgen niet alleen te maken met hun eigen verdriet, maar ook met de emoties van de mensen om hen heen. Hoe kinderen en jongeren rouwen, verschilt per leeftijd en per persoon. Het is belangrijk om te begrijpen hoe ze omgaan met verlies, zodat je ze kunt ondersteunen in deze moeilijke tijd.
Hoe gaat rouw bij kinderen?
Kinderen ervaren rouw op hun eigen manier, en hoe ze ermee omgaan, hangt sterk af van hun leeftijd en hun begrip van het verlies. Het kan zijn dat ze zich verdrietig, boos of angstig voelen, en soms zie je dit terug in hun gedrag. Ze kunnen drukker zijn, slecht slapen of zich terugtrekken. Het is belangrijk om te weten dat kinderen niet altijd rouwen zoals volwassenen dat doen. Ze kunnen zich even verdrietig voelen en daarna weer vrolijk gaan spelen, wat soms verwarrend kan zijn voor ouders.
Jonge kinderen, zoals kleuters, begrijpen vaak niet dat iemand voor altijd weg is. Ze weten niet wat termen als 'nooit' of 'voor altijd' betekenen en hebben geen besef van tijd. Ze kunnen fantaseren over de dood, maar dat betekent niet dat ze het verlies niet voelen. Meestal reageren ze sterk op de emoties van de volwassenen om zich heen. Het is belangrijk om open en eerlijk met ze te praten, maar op een manier die zij kunnen begrijpen. Eenvoudige, geruststellende woorden helpen hen om zich veilig te voelen.
Vanaf de leeftijd van 5 jaar beginnen kinderen beter te begrijpen wat de dood is, hoewel het voor hen nog steeds lastig is te beseffen dat iemand nooit meer terugkomt. Ze kunnen veel vragen stellen over het verlies, en het is belangrijk om deze vragen zo eerlijk mogelijk te beantwoorden. Als ze deze vragen niet aan jou stellen, vullen ze het vaak zelf in, wat soms leidt tot misverstanden of angsten. Het blijft belangrijk om hun gevoelens serieus te nemen, ook al stellen ze misschien minder vragen. Ze hebben behoefte aan open communicatie en de mogelijkheid om hun emoties te uiten.
Pubers begrijpen de dood net zo goed als volwassenen, maar rouwen vaak op een andere manier. Ze kunnen zich eenzaam voelen, vooral als ze denken dat niemand hen begrijpt, of als ze zich niet kunnen uiten bij vrienden. In deze fase kan het zijn dat ze zich terugtrekken of somber worden, en soms proberen ze het verlies te negeren of te verzetten. Het is belangrijk om ze ruimte te geven om wel of niet te praten, maar tegelijk te laten weten dat je er altijd voor ze bent. Zelfs als ze niet veel zeggen, moeten ze weten dat ze bij jou terecht kunnen voor steun wanneer ze dat nodig hebben.
Hoe kun je je kind of jongere helpen?
Zorg ervoor dat je beschikbaar bent voor je kind of jongere, ook al is het niet altijd makkelijk voor hen om te praten. Breng tijd met hen door, doe leuke dingen samen en toon interesse in hun gevoelens. Het kan soms zijn dat ze zich liever terugtrekken, maar blijf aanwezig in hun leven. Let op signalen zoals het gebruik van alcohol of drugs, of extreem veel gamen, wat een manier kan zijn om met pijnlijke gevoelens om te gaan.
Zorg er ook voor dat school op de hoogte is van de situatie. Rouw heeft invloed op het concentratievermogen en de schoolprestaties. Het is belangrijk dat je kind of jongere zich op school veilig voelt en dat er begrip is voor de situatie thuis. Soms is school ook een plek waar ze even kunnen ontsnappen aan de verdrietige situatie thuis.
Wanneer kun je hulp zoeken?
Als je merkt dat je kind of jongere moeite heeft met rouwen, dat ze zich vastlopen in hun gevoelens of gedrag, kan het helpen om professionele ondersteuning te zoeken. Als kinder- en jongeren- en gezinstherapeut ben ik er om je kind, jongere of gezin te ondersteunen in het rouwproces. Samen kunnen we werken aan het verwerken van verlies en het vinden van manieren om om te gaan met de emoties die hiermee gepaard gaan.